Huta Szkła Gospodarczego „Hortensja”

Budynki Huty „Hortensja” w Piotrkowie Trybunalskim, 2018, źródło: www.piotrkowtrybunalski.naszemiasto.pl, autor: Dariusz Śmigielski

W 1889 r. w Piotrkowie Trybunalskim w budynkach po dawnej krochmalni i zakładzie produkującym syrop do cukierków, rozpoczęła działalność Piotrkowska Fabryka Szkła „Anna”. Właścicielami było trzech udziałowców, występujących jako M. Tuwim i S-ka. W hucie zatrudniającej 60 robotników, produkowano cylindry do lamp naftowych oraz szkło okienne. Po trzech latach działalności huta została zamknięta.

W 1893 r. „Annę” wydzierżawił pochodzący z Saksonii Emil Haebler. W 1897 r. zrezygnował z dzierżawy i rozpoczął w pobliżu budowę własnej huty „Kara”. W 1907 r. hutę „Anna” zakupiło założone w 1900 r. Belgijskie Towarzystwo Akcyjne pod nazwą Przemysłowo-Handlowe Towarzy­stwo Akcyjne Dawnych Przedsiębiorstw Emila Haeblera. Po gruntownej modernizacji i rozbudowie huta zmieniła nazwę na „Hortensja” (imię jednej z córek Haeblera).

Do wybuchu I wojny światowej huta „Hortensja” produkowała szkło oświetleniowe oraz szklaną galanterię, m.in.: wazony, popielniczki, cukiernice, karafki z kompletem kieliszków, dzbanki ze szklankami, efektowne garnitury toaletowe. W czasie wojny produkcja została ograniczona, a następnie wstrzymana.

Po I wojnie światowej „Horten­sja” została rozbudowana – w 1921 r. zatrudniała ok. 500 ro­botników. Produkowała eleganckie szkło dmuchane i prasowane w modnych formach stylu art déco. Za swoje wyroby otrzymywała liczne nagrody międzynarodowe.

Ciężkie warunki pracy oraz niskie wynagrodzenia (większość osiąganych zysków właściciele, sympatyzujący z nazistami, lokowali za zachodnią granicą Polski), były przyczyną licznych strajków, m.in. w 1923, 1928, 1932 i 1936 r.  

Tuż przed wybuchem II wojny światowej dotychczasowi właściciele „Hortensji”, Haeblerowie, opuścili Piotrków. W czasie wojny fabryka znajdowała się pod zarządem niemieckim.

W Polsce Ludowej huta została upań­stwowiona i otrzymała nazwę Huta Szkła Gospodarczego „Hortensja”. Prawie wszystkie stare budynki zostały rozeb­rane lub gruntownie przebudowane. W latach 70. XX w. „Hortensja” zatrudniała ponad 2000 osób. Swoje wyroby eksportowała do ok. 120 krajów.

Pomimo przekształcenia w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w 1993 r., „Hortensja” nie przetrwała zmian ustrojowych
i gospodarczych i pod koniec lat 90. XX w. zakończyła działalność.

Projektanci związani z hutą: Janusz Kazanecki, Stanisław Kowalczyk, Wiesław Sawczuk, Andrzej Tkaczyk, Krystyna Tkaczyk, Barbara Urbańska-Miszczyk (1962–1984)