Krakowskie Zakłady Szklarskie

Siedziba Krakowskich Zakładów Szklarskich przy ul. Lipowej 3 w Krakowie, lata 60., fot. ze zbiorów Centrum Szkła i Ceramiki (Ł-ICiMB w Krakowie)

Początki produkcji szkła przy ulicy Lipowej w Krakowie sięgają 1931 r., kiedy to budynki po działającej w latach 20. Fabryce Zapałek „Znicz” zostały przejęte przez spółkę, w której udziałowcami byli inżynier Leon Bąkowski oraz Dawid i Jakub Chazanowie, przedsiębiorcy pochodzenia żydowskiego.

Z początkiem 1932 r. spółka uruchomiła w tym miejscu hutę szkła, która otrzymała nazwę „Krakowska Huta Szkła, inż. L. Bąkowski,
D. Chazan i Ska”.

Przy Lipowej produkowano głównie butelki na wódkę na zamówienie Państwowego Monopolu Spirytusowego, ale powstawały tu również butelki na wino, wody mineralne oraz szkło apteczne.

Po II wojnie światowej majątek przeszedł na własność państwa. Utworzono Krakowskie Zakłady Szklarskie, w skład których oprócz huty przy Lipowej, wchodziła Huta Szkła „Wawel” (przy ulicy Zabłocie 80) oraz Huta Szkła w Skawinie.

W latach 60. w budynkach przy Lipowej 3 rozpoczął działalność ośrodek naukowo-badawczy zajmujący się szkłem, połączony z hutą na początku lat 70. Wtedy to, jako filia warszawskiego Instytutu Szkła (później: Instytutu Szkła i Ceramiki), ośrodek prosperował bardzo dobrze, zatrudniając prawie 500 osób. Słynął w całej Polsce nie tylko z prowadzenia specjalistycznych badań nad szkłem, ale i z produkcji barwnych szkieł artystycznych, znanych jako szkła krakowskie. Wazony, puchary, kielichy, patery, świeczniki czy kufle, były projektowane przez Jerzego Słuczan-Orkusza, Michała Jakubasa, Zofię Pasek, Mariana Gołogórskiego, Barbarę Świstacką, Monikę Orkusz, Piotra Kozłowskiego, Ryszarda Serwickiego, a następnie realizowane przy pomocy tradycyjnych narzędzi szklarskich przez wysoko wykwalifikowanych hutników w hali przy Lipowej. Ręcznie formowane wyroby, sygnowane wizerunkiem smoka dmuchającego bańkę szklaną, szybko zdobyły popularność w kraju i za granicą.

Produkcja, podjęta w 1969 r., została zakończona z przyczyn ekonomicznych w roku 1998.

Projektanci związani z hutą: Marian Gołogórski, Michał Jakubas, Piotr Kozłowski, Monika Orkusz, Zofia Pasek, Ryszard Serwicki, Jerzy Słuczan-Orkusz, Barbara Świstacka